نمایش 17–24 از 24 نتیجه
سخن نویسنده
قانون در معني عام كلمه، به مجموعه قواعد عمومي الزام آوري گفته مي‌شود كه مصوّب مقامات صلاحيتدار بوده و شامل تصويب نامه‌ها، آيين‌نامه‌ها، نظامنامه‌ها و كليه مسايلي است كه به يكي از ابعاد جامعه مي‌پردازد. هدف از وضع چنين قواعدي به نظم درآوردن دنياي متمدن و پيچيده كنوني، تقسيم وظايف و مسوليت‌ها و جلوگيري از تنش‌ها وكشمكش‌هاي احتمالي مي‌باشد. بر اين اساس، قانون در تنظيم مناسبات بين اجزاي مختلف جامعه و نيز حكومت از اهميت و جايگاه ويژه‌اي‌برخوردار است.
ترديدي نيست كه قانون براي عموم وضع مي‌شود و اطلاع از آن شرط اجرا و رعايت قواعد وضع شده است. نمي‌توان قبول كرد كه قانون فقط دردسترس قانونگذار و يا دستگاه‌هاي مجري و ناظر آن باشد. بنابراين اگر‌چه حقوق دانش مستقلي است و تفسير حقوقي نيازمند برخورداري از دانش وتحصيلات مرتبط مي‌باشد، اما اين امر به آن معنا نيست كه افراد فاقد تحصيلات حقوقي نياز به آگاهي از قوانين و مقررات ندارند؛ بلكه هر كس‌بايد از حداقل قوانيني كه به كار و زندگي وي مربوط است، اطلاعات عمومي‌داشته باشد.
اين فرضيه در مورد مديران، كارشناسان، محققان، دانشجويان و متوليان امور روستايي نيز صادِق است. بر اين اساس قوانين و مقررات مربوط به امور روستا در جهت آشنايي بيشتر محققان، دانشجويان، مديران و كارشناسان ذیربط در استانداريها، فرمانداريها، بخشداريها و بويژه دهياري‌ها و شوراهاي اسلامي روستا، در يك مجموعه گردآوري شده است. گردآوري چنين‌مجموعه‌اي علاوه بر ايجاد آگاهي نسبت به آخرين قوانين و مصوبات مربوطه، امكان اصلاح قوانين و مصوبات معيوب، شناسايي قوانين معتبر، حذف قوانين فاقد اعتبار و نيز جلوگيري از متروك شدن قوانين را تسهيل‌مي‌نمايد.
با توجه به گسترش موضوعي قوانين روستايي، كتاب حاضر شامل بخشهاي متنوعي از جمله قوانين، دستورالعملها، تصويب نامه ها، آيين نامه ها، اساسنامه‌ها و… مرتبط با امور روستايي مي باشد، از طرفی با با روند تغییرات قوانین و مقررات حوزه روستایی طی سالهای اخیر ویراست جدید، این مجموعه با لحاظ آخرین اصلاحات و الحاقات در دستور کار نشر شهروستا قرار گرفت. همچنين لازم به يادآوري است در تدوين كتاب حاضر علاوه بر نگرش قوانين در حوزه اجرا رعايت سرفصلهاي مصوب وزارت علوم تحقيقات و فناوري براي عنوان درس حقوق روستايي رشته كارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه ريزي روستايي نيز لحاظ گرديده است:
جلد اول در قالب 6 فصل شامل فصول زير است:
1-كليات و مفاهيم 2- مبانی حقوق و قوانين روستايي3- حقوق و قوانين مدون روستايي 4- قوانين و مقررات روستايي و برنامه هاي توسعه 5- قوانين و مقررات عمران و ساخت و ساز روستایی شامل: (الف: عمران و ساخت و ساز ب: اراضي روستايي ج: تفكيك و افراز اراضي د: نظارت بر ساخت و ساز هـ: مقررات ملي ساختمان) 6- محيط زيست و پسماند روستايي.
جلد دوم در قالب 6 فصل شامل فصول زير است:
1- ساختار و تشكيلات 2- قوانین و مقررات شوراهاي اسلامي روستا 3- قوانین و مقررات دهياري‌ها 4- امور مالي و معاملاتی 5- قوانين و مقررات امور ايمني و مديريت بحران 6- ساير قوانين و مقررات.
مطالب اين کتاب آن چنان که از فصول مطرح شده بر ميآيد، حاوي قوانين و مقررات روستايي است كه در برنامهريزي و مديريت روستا، حائز اهميت بوده و ميتواند راهنماي مناسبي براي مديران و كارشناسان حوزه‌ی روستايي بخصوص: فرمانداران، بخشداران، دهياران و شوراهاي اسلامي روستا و همچنين پژوهشگران حوزه مطالعات روستايي از جمله: دانشجويان مقاطع کارشناسي، کارشناسي ارشد و دكتري مفيد واقع گردد. اميد است مطالب آن مورد بهره برداري علاقه مندان اين حوزه قرار گرفته و خوانندگان آن با ارائه پيشنهادهاي مؤثر خود، کاستيها را گوشزد نمايند. رفع اين کاستيها جز با راهنمايي علاقهمندان و پژوهشگران عزيز ميسر نيست؛ اميد است با يادآوري نکات مورد نظر، در چاپ‌هاي بعدي کاستيها جبران شود.
دکتر سيد عارف موسوي
1402
سخن نویسنده
قانون در معني عام كلمه، به مجموعه قواعد عمومي الزام آوري گفته مي‌شود كه مصوّب مقامات صلاحيتدار بوده و شامل تصويب نامه‌ها، آيين‌نامه‌ها، نظامنامه‌ها و كليه مسايلي است كه به يكي از ابعاد جامعه مي‌پردازد. هدف از وضع چنين قواعدي به نظم درآوردن دنياي متمدن و پيچيده كنوني، تقسيم وظايف و مسوليت‌ها و جلوگيري از تنش‌ها وكشمكش‌هاي احتمالي مي‌باشد. بر اين اساس، قانون در تنظيم مناسبات بين اجزاي مختلف جامعه و نيز حكومت از اهميت و جايگاه ويژه‌اي‌برخوردار است.
ترديدي نيست كه قانون براي عموم وضع مي‌شود و اطلاع از آن شرط اجرا و رعايت قواعد وضع شده است. نمي‌توان قبول كرد كه قانون فقط دردسترس قانونگذار و يا دستگاه‌هاي مجري و ناظر آن باشد. بنابراين اگر‌چه حقوق دانش مستقلي است و تفسير حقوقي نيازمند برخورداري از دانش وتحصيلات مرتبط مي‌باشد، اما اين امر به آن معنا نيست كه افراد فاقد تحصيلات حقوقي نياز به آگاهي از قوانين و مقررات ندارند؛ بلكه هر كس‌بايد از حداقل قوانيني كه به كار و زندگي وي مربوط است، اطلاعات عمومي‌داشته باشد.
اين فرضيه در مورد مديران، كارشناسان، محققان، دانشجويان و متوليان امور روستايي نيز صادِق است. بر اين اساس قوانين و مقررات مربوط به امور روستا در جهت آشنايي بيشتر محققان، دانشجويان، مديران و كارشناسان ذیربط در استانداريها، فرمانداريها، بخشداريها و بويژه دهياري‌ها و شوراهاي اسلامي روستا، در يك مجموعه گردآوري شده است. گردآوري چنين‌مجموعه‌اي علاوه بر ايجاد آگاهي نسبت به آخرين قوانين و مصوبات مربوطه، امكان اصلاح قوانين و مصوبات معيوب، شناسايي قوانين معتبر، حذف قوانين فاقد اعتبار و نيز جلوگيري از متروك شدن قوانين را تسهيل‌مي‌نمايد.
با توجه به گسترش موضوعي قوانين روستايي، كتاب حاضر شامل بخشهاي متنوعي از جمله قوانين، دستورالعملها، تصويب نامه ها، آيين نامه ها، اساسنامه‌ها و… مرتبط با امور روستايي مي باشد، از طرفی با با روند تغییرات قوانین و مقررات حوزه روستایی طی سالهای اخیر ویراست جدید، این مجموعه با لحاظ آخرین اصلاحات و الحاقات در دستور کار نشر شهروستا قرار گرفت. همچنين لازم به يادآوري است در تدوين كتاب حاضر علاوه بر نگرش قوانين در حوزه اجرا رعايت سرفصلهاي مصوب وزارت علوم تحقيقات و فناوري براي عنوان درس حقوق روستايي رشته كارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه ريزي روستايي نيز لحاظ گرديده است:
جلد اول در قالب 6 فصل شامل فصول زير است:
1-كليات و مفاهيم 2- مبانی حقوق و قوانين روستايي3- حقوق و قوانين مدون روستايي 4- قوانين و مقررات روستايي و برنامه هاي توسعه 5- قوانين و مقررات عمران و ساخت و ساز روستایی شامل: (الف: عمران و ساخت و ساز ب: اراضي روستايي ج: تفكيك و افراز اراضي د: نظارت بر ساخت و ساز هـ: مقررات ملي ساختمان) 6- محيط زيست و پسماند روستايي.
جلد دوم در قالب 6 فصل شامل فصول زير است:
1- ساختار و تشكيلات 2- قوانین و مقررات شوراهاي اسلامي روستا 3- قوانین و مقررات دهياري‌ها 4- امور مالي و معاملاتی 5- قوانين و مقررات امور ايمني و مديريت بحران 6- ساير قوانين و مقررات.
مطالب اين کتاب آن چنان که از فصول مطرح شده بر ميآيد، حاوي قوانين و مقررات روستايي است كه در برنامه ريزي و مديريت روستا، حائز اهميت بوده و مي تواند راهنماي مناسبي براي مديران و كارشناسان حوزه‌ی روستايي به خصوص: فرمانداران، بخشداران، دهياران و شوراهاي اسلامي روستا و همچنين پژوهشگران حوزه مطالعات روستايي از جمله: دانشجويان مقاطع کارشناسي، کارشناسيارشد و دكتري مفيد واقع گردد. اميد است مطالب آن مورد بهره برداري علاقه مندان اين حوزه قرار گرفته و خوانندگان آن با ارائه پيشنهادهاي مؤثر خود، کاستيها را گوشزد نمايند. رفع اين کاستيها جز با راهنمايي علاقهمندان و پژوهشگران عزيز ميسر نيست؛ اميد است با يادآوري نکات مورد نظر، در چاپ‌هاي بعدي کاستيها جبران شود.
دکتر سيد عارف موسوي
1402
قوانین و مقررات ساخت وساز در روستا
بررسي روند تاريخي جوامع انساني براي ادامه حيات و روابط اجتماعي سالم و ايجاد نظم اجتماعي و رعايت حقوق و برقراري مناسبات اجتماعي در جنبه‌هاي مختلف زندگي حكايت از آن دارد كه همواره جوامع بشري در طول تاريخ بي نياز از قوانين و مقررات نبوده است. روشن است كه ضرورت قوانين و مقررات با پيشرفت علم و دانش بشري و افزايش جمعيت و پيچيدگي روابط انساني بيش از پيش اهميت يافته است تا دولت‌ها و سازمانها و نهادهاي اجتماعي بهتر بتوانند ماموريت‌ها و وظايف خود را به نحو مطلوب و كامل در اداره‌ي امور جامعه و بهبود وضع زندگي مردم انجام دهند. اين قوانين و مقررات نقش مهم و اساسي در ساماندهي زندگي اقشار مختلف جوامع انساني به عهده دارد.
امروزه حجم وسيعي از قوانين و مقررات مربوط به روستا وجود دارد كه در بسياري از موارد، مجريان را در تشخيص ناسخ يا منسوخ بودن آنها دچار ابهام ساخته و در نتيجه موجب تشتت و تطور در شيوه اجراي قوانين و مقررات و تحميل ضررهاي زيادي به جامعه روستايي مي گردد.
بر اين اساس با توجه به گسترش موضوعي قوانين و مقررات روستايي، این قوانین در بخشهاي متنوعي از جمله ، دستورالعمل ها، تصويب نامه ها، آيين نامه ها، اساسنامه ها، شیوه نامه ها و… براي ايجاد آگاهي نسبت به آخرين قوانين و مصوبات مربوطه، امكان اصلاح قوانين و مصوبات معيوب، شناسايي قوانين معتبر، حذف قوانين فاقد اعتبار و نيز جلوگيري از متروك شدن قوانين به صورت 9 جلد مجزا با فصول زير براي علاقه مندان تهيه و تدوين گرديده است:
جلد اول: حقوق و قوانين روستايي در ايران شامل سه فصل: 1- مفاهیم حقوق و قوانین روستایی 2- سیر تحولات حقوق و قوانین روستایی در ایران3- قوانين و مقررات روستايي و برنامه هاي توسعه
جلد دوم: قوانين ساختار و تشكيلات شوراهاي اسلامي روستا و دهياري ها شامل سه فصل: 1- ساختار و تشكيلات 2- شوراهاي اسلامي روستا 3- دهياري ها
جلد سوم: قوانين مالي و معاملاتي شوراهاي اسلامي روستا و دهیاری ها شامل سه فصل: 1- قوانين مالی دهياري ها 2- قوانين مالی شوراهاي روستا 3- قوانين مالی عمومي مرتبط با امور دهياري ها و شوراهای روستا
جلد چهارم: قوانين و مقررات اراضي روستايي شامل دو فصل: 1- قوانين اراضي زراعي و مسكوني 2- تفكيك و افراز اراضي روستايي
جلد پنجم: قوانين و مقررات ساخت و ساز در روستا شامل دو فصل: 1- مقررات ملي ساختمان در روستا 2- نظارت بر ساخت در روستا
جلد ششم: قوانين و مقررات طرح ها و پروژه هاي عمران روستايي شامل دو فصل: 1- طرح ها و پروژه هاي دستگاه هاي اجرايي در نقاط روستايي2- طرح هاي و پروژه هاي توسعه روستايي در كشور
جلد هفتم: قوانين و مقررات منابع طبيعي و محيط زيست روستايي شامل دو فصل: 1- قوانين و مقررات منابع طبيعي 2- قوانین محيط زيست و پسماند روستايي
جلد هشتم: قوانین و مقررات تعاون و بیمه روستایی شامل دو فصل: 1- قوانین تعاون روستایی 2- قوانين بيمه هاي روستايي
جلد نهم: قوانین تکمیلی مرتبط با امور روستایی شامل پنج فصل: 1- قوانين ميراث فرهنگي و گردشگري روستايي 2- قوانين و مقررات امور ايمني و مديريت بحران3- قوانين و مقررات حمل و نقل و راه روستايي 4- قوانين و مقررات آب و آبياري 5- قوانين برنامه ريزي
مجموعه حاضر تلاشی برای معرفي قوانين و مقررات روستايي است كه در برنامه ريزي و مديريت روستا حائز اهميت بوده و ميتواند راهنماي مناسبي براي مديران و كارشناسان حوزه روستايي بخصوص فرمانداران، بخشداران، دهياران و شوراهاي اسلامي روستا و همچنين پژوهشگران حوزه مطالعات روستايي از جمله دانشجويان مقاطع کارشناسي، کارشناسي ارشد و دكتري مفيد واقع گردد. بدون تردید این اثر مانند کلیه آثار دیگر نمی تواند خالی از اشکال باشد. بر همین اساس از اساتید فرزانه، مدیران ارجمند، دهیاران و شوراهای اسلامی بزرگوار و از همه خوانندگان محترم انتظار میرود که با ارائه نظرات ارزشمند و نقد مطالب جهت اصلاح، تعدیل و تفسیر در چاپ های بعدی اینجانب را یاری نمایند.
سيد عارف موسوي
بهار 1394
Arefmusavi@gmail.com
قوانین و مقررات طرح ها و پروژه های عمران روستایی
بررسي روند تاريخي جوامع انساني براي ادامه حيات و روابط اجتماعي سالم و ايجاد نظم اجتماعي و رعايت حقوق و برقراري مناسبات اجتماعي در جنبه‌هاي مختلف زندگي حكايت از آن دارد كه همواره جوامع بشري در طول تاريخ بي نياز از قوانين و مقررات نبوده است. روشن است كه ضرورت قوانين و مقررات با پيشرفت علم و دانش بشري و افزايش جمعيت و پيچيدگي روابط انساني بيش از پيش اهميت يافته است تا دولت‌ها و سازمانها و نهادهاي اجتماعي بهتر بتوانند ماموريت‌ها و وظايف خود را به نحو مطلوب و كامل در اداره‌ي امور جامعه و بهبود وضع زندگي مردم انجام دهند. اين قوانين و مقررات نقش مهم و اساسي در ساماندهي زندگي اقشار مختلف جوامع انساني به عهده دارد.
امروزه حجم وسيعي از قوانين و مقررات مربوط به روستا وجود دارد كه در بسياري از موارد، مجريان را در تشخيص ناسخ يا منسوخ بودن آنها دچار ابهام ساخته و در نتيجه موجب تشتت و تطور در شيوه اجراي قوانين و مقررات و تحميل ضررهاي زيادي به جامعه روستايي مي گردد.
بر اين اساس با توجه به گسترش موضوعي قوانين و مقررات روستايي، این قوانین در بخشهاي متنوعي از جمله ، دستورالعمل ها، تصويب نامه ها، آيين نامه ها، اساسنامه ها، شیوه نامه ها و… براي ايجاد آگاهي نسبت به آخرين قوانين و مصوبات مربوطه، امكان اصلاح قوانين و مصوبات معيوب، شناسايي قوانين معتبر، حذف قوانين فاقد اعتبار و نيز جلوگيري از متروك شدن قوانين به صورت 9 جلد مجزا با فصول زير براي علاقه مندان تهيه و تدوين گرديده است:
جلد اول: حقوق و قوانين روستايي در ايران شامل سه فصل: 1- مفاهیم حقوق و قوانین روستایی 2- سیر تحولات حقوق و قوانین روستایی در ایران3- قوانين و مقررات روستايي و برنامه هاي توسعه
جلد دوم: قوانين ساختار و تشكيلات شوراهاي اسلامي روستا و دهياري ها شامل سه فصل: 1- ساختار و تشكيلات 2- شوراهاي اسلامي روستا 3- دهياري ها
جلد سوم: قوانين مالي و معاملاتي شوراهاي اسلامي روستا و دهیاری ها شامل سه فصل: 1- قوانين مالی دهياري ها 2- قوانين مالی شوراهاي روستا 3- قوانين مالی عمومي مرتبط با امور دهياري ها و شوراهای روستا
جلد چهارم: قوانين و مقررات اراضي روستايي شامل دو فصل: 1- قوانين اراضي زراعي و مسكوني 2- تفكيك و افراز اراضي روستايي
جلد پنجم: قوانين و مقررات ساخت و ساز در روستا شامل دو فصل: 1- مقررات ملي ساختمان در روستا 2- نظارت بر ساخت در روستا
جلد ششم: قوانين و مقررات طرح ها و پروژه هاي عمران روستايي شامل دو فصل: 1- طرح ها و پروژه هاي دستگاه هاي اجرايي در نقاط روستايي2- طرح هاي و پروژه هاي توسعه روستايي در كشور
جلد هفتم: قوانين و مقررات منابع طبيعي و محيط زيست روستايي شامل دو فصل: 1- قوانين و مقررات منابع طبيعي 2- قوانین محيط زيست و پسماند روستايي
جلد هشتم: قوانین و مقررات تعاون و بیمه روستایی شامل دو فصل: 1- قوانین تعاون روستایی 2- قوانين بيمه هاي روستايي
جلد نهم: قوانین تکمیلی مرتبط با امور روستایی شامل پنج فصل: 1- قوانين ميراث فرهنگي و گردشگري روستايي 2- قوانين و مقررات امور ايمني و مديريت بحران3- قوانين و مقررات حمل و نقل و راه روستايي 4- قوانين و مقررات آب و آبياري 5- قوانين برنامه ريزي
مجموعه حاضر تلاشی برای معرفي قوانين و مقررات روستايي است كه در برنامه ريزي و مديريت روستا حائز اهميت بوده و ميتواند راهنماي مناسبي براي مديران و كارشناسان حوزه روستايي بخصوص فرمانداران، بخشداران، دهياران و شوراهاي اسلامي روستا و همچنين پژوهشگران حوزه مطالعات روستايي از جمله دانشجويان مقاطع کارشناسي، کارشناسي ارشد و دكتري مفيد واقع گردد. بدون تردید این اثر مانند کلیه آثار دیگر نمی تواند خالی از اشکال باشد. بر همین اساس از اساتید فرزانه، مدیران ارجمند، دهیاران و شوراهای اسلامی بزرگوار و از همه خوانندگان محترم انتظار میرود که با ارائه نظرات ارزشمند و نقد مطالب جهت اصلاح، تعدیل و تفسیر در چاپ های بعدی اینجانب را یاری نمایند.
سيد عارف موسوي
بهار 1394
Arefmusavi@gmail.com
معرفی کتاب
کرمانشاه شناسی و پژوهشی در تاریخ و جغرافیای محیطی با تاکید بر روند توسعه کالبدی- فضایی کلان شهر کرمانشاه
مولفان:
دکتر کیومرث ملکی- پروفسور محمدرضا پورمحمدی- دکتر محمدرضا کرمی
ویراستاران علمی:
دکتر احمد پوراحمد استاد گروه جغرافیای انسانی دانشگاه تهران، دکتر مهدی مدیری استاد دانشگاه صنعتی مالک اشتر، دکتر سهراب امیریان استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور
ویراستار ادبی:
دکتر نعمت عزیزی استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه ایلام
ناشر:
شهروستا
همکار نشر:
معاونت شهرسازی و معماری شهرداری کلان شهر کرمانشاه
قطع کتاب:
وزیری- شومیز
تعداد صفحات:
312
شابک:
978-622-92824-5-8
در پیشگفتار این کتاب اینگونه آمده است:
از گذشته های دور، برطرف نمودن نیازها و حفظ امنیت همراه و همگام با قدرت تعقل، نبوغ و قوه خیال، همواره دغدغه انسان به منظور ساماندهی مراکز اسکان بر این کره خاکی بوده است که با روندی متفکرانه و گذری تاریخی، تمدن در مکانی که انسان به تسخیر خود درآورده است شکل گرفته است. فرازونشیب های زیادی در ادوار تاریخ رخ داده است تا یک مکان هویت یابی خود را اسکلت ببند و کالبد شکل یافته سکونتی رشد و توسعه یابد. ساختار شناسی فضایی سکونتگاهها و نحوه شکل گیری قدرت ها همگام با جغرافیای محیطی مطلوب و بعضا قهر طبیعی و غرش سلاطین و حس قدرت طلبی و توسعه طلبی، همگرایی پتانسیلهای بالقوه و بالفعل را در خدمت انسان اندیشمند قرار داد تا به توسعه فیزیکی و گسترش کالبدی فضایی محیطی در پهنه سرزمینی جهت رفاه و آسایش خود همت گمارد. تغییر رفتار سکونتی و شکل گیری اعصار: غارنشینی، کوچ نشینی، یکجانشینی، روستا نشینی و شهر نشینی خود گواهی بر تایید این مهم بوده است. در این بین شهرها بعنوان مراکز و اماکن مهم پایه گذار تمدن سهم بسزایی را در اعماق تاریخ به خود اختصاص دادهاند و هر کدام از لایه های شکل گیری و گاها زوال کالبد شهری با همدستی گستره ای از عوامل انسانی و طبیعی در ابعاد سیاسی، نظامی، اقتصادی و… شکل گرفته است که بی شک در هر عصر و دوره ای عاملی بر عوامل دیگر غالب و داستان تمدن مراکز شهری را سروده اند. شهر مکانی است که فرهنگ به تمدن تبدیل می شود و تمدن و فرهنگ شاکله وجودی اماکن انسانی را با جذب جمعیت و ایجاد سازه های گوناگون و متنوع و البته متناسب با تکنولوژی عصر را تشکیل داده اند. سرآمدان زیادی در ایران و جهان حوزه جغرافیای تاریخی و تاربخ شهرسازی را واکاویی کرده اند تا نحوه شکل یابی و گسترش کالبدی را برای آیندگان بازگو نمایند که اندیشه ها و اکتشافات و چشم انداز بازیابی شده گذشته، همه و همه به فراخور توسعه بهینه مکانی و برنامه ریزی خردمندانه در شک گیری های مجدد مکانی در شهرهای کهن و بعضا شهرهای جدید بوده است. کتاب حاضر در دو بخش (تا زمانی که داده و اطلاعات اسنادی و… موجود بوده است): 1. جغرافیای طبیعی و انسانی استان و کلان شهر کرمانشاه، 2. بافت شناسی شهری و جهات توسعه کالبدی-فضایی کلان شهر کرمانشاه در ادوار تاریخی تا به امروز، توسعه فیزیکی کلان شهر کرمانشاه از آغاز تا امروز را با تاکید بر نقش عوامل محیطی و… مورد بررسی قرار داده است. هرچند که پژوهشگران و دانشجویان و محققین بنام زیادی در قالب کتب و مقالات، پایاننامه ها و رساله های دکتری به عناوین مختلف در این حوزه قلم را به سخن آورده اند و تاریخ را پیش روی ما ورق زده اند که جا دارد از استاد محمدعلی سلطانی، اردشیر کشاورز، محسن درکه و دیگر اساتید و صاحبنظران که در این راه عمری را به نوشتن و اندیشیدن سپری نموده اند، یاد کنیم. اما با توجه به کم رنگی مطالعات گذشته در حوزه شهرسازی و برنامه ریزی شهری بر آن شدیم متناسب با عنوان کتاب به شرح موضوع در این متروپل منطقه غرب کشور بپردازیم. این کتاب علاوه بر استفاده و استناد به مطالعات دیگر محققین و پژوهشگران و…، برگرفته و حاصل تحقیقات و پژوهش های چندین ساله مولفین (قریب به 10 سال پژوهش و حاصل بیش از 50 مقاله علمی و چند طرح پژوهشی و…) در ارتباط با مباحث برنامه ریزی شهری و توسعه کالبدی و ادواری و بالاخص تحقیقات مرتبط با استان و کلان شهر کرمانشاه می باشد. بی شک هیچ نوشتاری عاری از خطا و اشتباه نیست. براین اساس مولفین سپاسگزار عزیزانی است که هرگونه ایرادی را در این نوشتار یادآور شوند.
در خاتمه مولفین مراتب تشکر خود را از ویراستاران گرانقدر، مدیریت محترم انتشارات شهروستا، اعضای محترم شورای پژوهش شهرداری؛ شهردار محترم کلانشهر کرمانشاه جناب آقای دکتر نادر نوروزی، دکتر بهزاد مسعودی اصل معاون محترم شهرسازی و معماری، دکتر محمدعلی یارتبار معاون محترم مالی و اقتصادی، دکتر علی جمور مدیرکل محترم امور مالی و کلیه اساتید و متخصصین، بابت در اختیار قراردادن منابع غنی تاریخی، نقشه، عکس و… از جمله؛ جناب آقای مهندس رضا رضایی معاون شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی استان، دکتر رامین رضایی دانشگاه علوم پزشکی استان، مهندس داریوش اسدی زاد مدیر کل دفتر فنی استانداری، مهندس کیوان رستمی، مهندس کامبیز امیری، مسعود بهرامی، خانم دکتر مریم سنجابی و خانم سهیلا فلسفی از کارشناسان حوزههای مختلف استانداری کرمانشاه، مهندس فردین میرزایی کارشناس اداره کل پدافند غیرعامل استان، دکتر کیوان شمشیر بیگی واحد پژوهش شهرداری، دکتر بهنام عندلیب، مهندس مجتبی فرهنگیان، مهندس منصور داودی، خانم دکتر شادی نسترنی از مدیران و کارشناسان محترم معاونت شهرسازی و معماری شهرداری، کاوه شافعیان اداره حقوقی شهرداری، خانم مهندس الهام افکاری کارشناس اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان، آقایان مسعود نوروزی، نادر پژمان، بهنام حسنی، مهندس رامک حمیدی جو و مسعود دانشور از کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان، دکتر بهمن ملکی کارشناس رسمی دادگستری، دکتر علی فتحی بخشدار بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه، دکتر فتح اله حقانی هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه، خانم دکتر سمیه حیدری کارشناس اقتصاد و دارایی استان، خانم دکتر معصومه حسنی خوانسار مدیرکل کتابخانه های عمومی استان کردستان، دکتر شاهبختی رستمی، دکتر محمدرئوف حیدری فر، دکتر اقبال پاهکیده، دکتر منصور پروین اعضای هیات علمی دانشگاه پیام نور، کاوه محمدپور پسادکتری اقلیم شناسی دانشگاه فردوسی، خانم مریم یاوری دانشجوی دکتری شهرسازی، دکتر محمدرضا واحدی، مهندس عثمان محمدی، عرفان صلاحی، خسرو مرادی دبیر جغرافیا در آموزش و پرورش شهرستان روانسر، خانم فریبا ملکی، خانم سعیده تنهایی همسر زنده یاد خلیل چاله چاله استاد و نوازنده تار و دیگر عزیزان کمال تقدیر را داریم.
نشر شهروستا
1402
سخن ناشر
حقوق شهروندی دارای ابعاد مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و قضائی میباشد. چگونگی کمیت و کیفیت حقوق شهروندی در هر جامعه، از شاخصهای توسعه و از مولفههای حکمرانی خوب؛ رعایت و تضمین اجرای آن برای آحاد جامعه است. ﻃﯽ دﻫﻪﻫﺎي اﺧﯿﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع آﮔﺎﻫﯽ از حقوق ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﯾﮏ ﺿﺮورت اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰيﻫﺎ، راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﺿﻮاﺑﻂ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﺧﻼء آﮔﺎﻫﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ، ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺧﺘﻼل در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮﻫﺎ، ﺧﻮد ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﻋﺪﯾده‌ای روﺑﺮو ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ داﺷﺘﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﮐﻨﺎر دﯾﮕﺮان و ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي از ﻣﺰاﯾﺎي ﺷﻬﺮ ﺑﺪون آﮔﺎﻫﯽ از ﺣﻘﻮق و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫﺎ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﺪ. افراد تا از حقوق شهروندی خود آگاهی نداشته باشند از وظایف خود مطلع نخواهند شد و به آن عمل نخواهند کرد، زیرا حقوق بر مسئولیت‌ها دلالت می‌کند و در خلأ شکل نمی گیرد. پس برای تحقق شهروندی، شهروندان باید حقوق یکدیگر را بشناسند و آن را محترم بشمارند. آگاهی از حقوق و تعهدات شهروندی زمینه ساز انجام وظایف دوجانبه میشود و پاسخ خواهی و حساب کشی شهروندان از مدیریت شهری و سایر مدیران را در پی دارد.
میتوان اذعان داشت که اشاعه و ارتقاء فرهنگ شهروندی در بین افراد جامعه و دولت، و در نهایت تشکیل گروه‌های داوطلب و استفاده از مشارکت مردم در امور مرتبط با خود در تحقق مفهوم “شهروندی و شهروندمداری” یکی از ضروریات و حقایق انکار ناپذیر است که برای دستیابی به این مهم نیازمند عزم ملی با همت و توجه دولت و سازمانهای مردم نهاد و شهروندان با رویکرد ترویج تفکر اجتماع محوری و مشارکتی است.
در این راستا انتشارات شهروستا با سپاسداری از نویسنده این اثر جناب آقای دکتر رسول دارابخانی و زحمات مستمر ایشان در توسعه مفاهیم و آموزش شهروندی، امید بر آن دارد تا باز هم کتابهایی در این زمینه و همچنین حوزه مدیریت شهری و روستایی برای علاقهمندان به چاپ برساند.
نشرشهروستا
پاییز 1401
مدیریت نوین روستایی درجستجوی راه‌کاری مناسب برای توسعه دهیاریها
روستانشینی شکل ویژهای از استقرار و معیشت انسانی و جلوه بارزی از حیات اقتصادی و اجتماعی است که با نظامی کم و بیش پایدار در طی قرون متمادی دوام یافته است. امروزه نیز با وجود مهاجرت‌های گسترده روستا- شهری و روند شتابان تبدیل نقاط روستایی به شهر، هنوز بیش از نیمی از جمعیت جهان در نقاط روستایی زندگی میکنند و البته سهم عرصههای روستایی از فضاهای طبیعی و زیستی بسیار بیشتر از این است. به هر حال با توجه به نقشی که نواحی روستایی در حیات اقتصادی و اجتماعی کشورها بهویژه در تولید محصولات کشاورزی و غذایی ایفا میکنند، از جایگاه و اهمیت ویژهای در توسعه ملی و سرزمینی برخوردارند و بدون سازماندهی و توسعه این مناطق، برنامههای توسعه با ناکامی مواجه خواهند شد. از اینرو توجه به مدیریت روستایی در نظام برنامه‌ریزی و توسعه فضاهای روستایی لازم و ضروری میباشد.
با نگاهی به سیر تحولات مدیریت روستایی در ایران در سالهای قبل و بعد از انقلاب در اغلب مواقع شاهد ضعف و خلاء مدیریت روستایی در کشور بودهایم، با این حال تشکیل شوراهای اسلامی روستا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را میتوان گام مثبتی به سوی جلب مشارکت بیشتر روستاییان در مدیریت توسعه روستایی تلقی نمود. با توجه به ماهیت شوراهای اسلامی روستایی به عنوان نهادی تصمیمگیرنده و غیراجرایی، ایجاد بازویی که مجری تصمیمات اعضای شورای اسلامی روستا باشد، امری غیرقابل اجتناب بود. از طرف دیگر تداخل حوزه فعالیت بسیاری از سازمانها و دستگاه‌های اجرایی فعال در سطح روستا، پیامدها و اثرات نامطلوبی بر ابعاد اقتصادی و اجتماعی و همینطور پیکره فیزیکی روستا برجای میگذاشت. بر این اساس، «قانون تأسیس دهیاری‌های خودکفا در روستاهای کشور» در سال 1377 به تصویب مجلس پنجم شورای اسلامی رسید. تأسیس این نهاد عمومی غیردولتی نشانه‌ای از حرکت به سوی اجرای نظام نوین مدیریت در روستاها است که میتواند تحول شگرفی در فرآیند مدیریت و توسعه روستایی ایجاد نماید.
کتاب حاضر که حاصل پژوهشهای نظری و تجربی در خصوص موضوعات و مسایل مربوط به مدیریت روستایی با تأکید بر مدیریت نوین روستایی در ایران است، توسط دکتر سید علی بدری استاد دانشگاه تهران و سید عارف موسوی دانش آموخته دانشگاه تهران و کارشناس ارشد سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور در قالب پنج فصل تالیف گردیده است.
فصل اول کتاب تحت عنوان «کلیات و مفاهیم» به ابعاد مفهومی و نظری مدیریت میپردازد. در این فصل ابتدا به بررسی تعاریف، کارکردها و سطوح مدیریت پرداخته میشود و در ادامه مباحث مرتبط با مدیریت محلی، وظایف مدیریت در سازمانهای محلی، شیوههای رهبری در حکومتهای محلی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در نهایت نیز بحث مدیریت روستایی و مدیریت نوین روستایی مطرح میشود.
فصل دوم به «سیر تحولات مدیریت روستایی در ایران» میپردازد. در قسمت اول این فصل سعی شده تا حد ممکن مسایل مرتبط با موضوع، از قدیمیترین ایام مورد بررسی قرار گیرد تا با شناخت روند تاریخی مباحث، با سهولت و اطمینان بیشتر بتوان به راهبردهای توسعه آتی روستا دست یافت و آینده آن را با توجه به گذشته ترسیم نمود. در همین ارتباط به تحولات الگوی مدیریت روستا قبل از انقلاب مشروطیت در ایران پرداخته میشود و در ادامه نقش مدیریت روستا در دوره مشروطیت تا اصلاحات ارضی و سپس مدیریت روستا پس از اصلاحات ارضی تا پیروزی انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در نهایت نیز تحولات الگوی مدیریت روستا در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تفصیل تشریح میشود.
در قسمت دوم این فصل، بررسی تحولات ساختهای سازمانی مدیریت روستایی در ایران مد نظر میباشد. در این ارتباط، وظایف و نقش وزارت جهاد کشاورزی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و وزارت کشور به عنوان سه نهاد اساسی متولی مدیریت روستایی کشور به تفصیل تشریح میگردد. بهطورکلی در فصل دوم سعی شده تا بعد از طرح مواردی از سابقه مدیریت روستایی و بررسی تحولات آن، تحلیلی از زمینهها و جایگاه مدیریت روستایی در سلسله مراتب قدرت و حاکمیت در قرون گذشته و حال ارائه شود. سپس به منظور نیل به این مقصود سعی میشود تحولات ساخت سازمانی مدیریت روستایی بهخصوص بررسی سایر نهادهای حاکم بر مدیریت روستایی در ایران تبیین گردد.
فصل سوم کتاب با عنوان «مدیریت نوین روستایی» شوراهای اسلامی روستایی و دهیاریها را به عنوان مدیران نوین روستایی در ایران معرفی مینماید. در این فصل دلایل و ضرورت تشکیل دهیاریها، جایگاه دهیاری در نظام مدیریت روستایی کشور، کارکردها، وظایف، نحوه انتخاب دهیار، ساختار دهیاریها، دلایل و ضرورت تشکیل شوراهای اسلامی روستایی، و در نهایت روابط متقابل شورا و دهیاری و مشکلات و چالشهای این روابط به تفصیل تشریح میگردد.
در فصل چهارم تحت عنوان «مشارکت روستایی» به نقش شوراهای اسلامی روستا و دهیاریها در مشارکت روستایی توجه شده است. تشکیل شورای اسلامی و نهاد دهیاری به عنوان دو نهاد مدیریتی در مناطق روستایی از جمله رهیافتهای جدید مشارکت روستاییان است. با توجه به اهمیت موضوع مشارکت روستاییان به عنوان یکی از اهرمهای توسعه روستایی، سعی شده تا علاوه بر تعاریف و مفاهیم، پیامدها، سلسلهمراتب، انواع مشارکت در توسعه روستایی به تبیین وظایف و جایگاه دولت، دهیاران و شوراهای اسلامی روستا در مشارکت روستاییان پرداخته شود.
فصل پنجم که فصل پایانی کتاب است با عنوان «چالشهای پیشرو و چشمانداز آینده مدیریت روستایی» به بررسی توانمندیها و کاستیهای مدیریت نوین روستایی میپردازد و در نهایت راهکارهای پیشنهادی توسعه مدیریت نوین روستایی مطرح میگردد. وجود برخی زمینهها و قابلیتها در حوزه مدیریت نوین روستایی میتواند زمینهساز ارتقای کیفی مدیریت روستایی و موفقیت برنامه ارتقای شاخصهای عمران و خدمات روستایی بوده و این فرایند را تسهیل و تسریع نماید. در عین حال شناسایی این زمینهها میتواند در تدوین اهداف و راهبردهای عینی نقش مهمی ایفا نماید. اکنون پس از گذشت حدود هفت سال از راه‌اندازی نهاد دهیاری، بررسی‌های انجام شده در نظام مدیریت روستایی کشور حاکی از وجود نارسایی‌ها و چالشهای متعددی است که وجود آنها ممکن است موفقیت، ثمربخشی و تحقق اهداف مورد انتظار از این پدیده نوظهور را تا حدود زیادی تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین شایسته است ضمن شناسایی عالمانه این چالش‌ها، برای مرتفع نمودن آنها برنامه‌ریزی و اقدام شود.
مطالب این کتاب آن چنان که از فصول مطرح شده بر میآید، حاوی مباحث نظری و تجربی مربوط به مدیریت نوین روستایی است که میتواند راهنمای مناسبی برای مدیران مرتبط با امور روستایی در سطح استانداریها، فرمانداریها، بخشداریها و بهخصوص دهیاران و شوراهای اسلامی روستا باشد. همچنین کتاب حاضر برای پژوهشگران حوزه مطالعات مدیریت روستایی، دانشجویان کارشناسی و کارشناسیارشد میتواند مفید واقع گردد.
مهارت هاي تسهيلگري در مديريت روستايي (روش هاي مشاركتي براي دهياران و شوراهاي اسلامي روستا)
علي‌رغم گذشت بیش از پنج دهه از اجرای برنامه های توسعه روستایی در بیشتر نقاط جهان، اثربخشی این برنامه ها بهویژه به لحاظ تناسب فرآیندها و دستاوردهای آنها با نیازهای جوامع روستایی مورد بحث و نقدهای متعددی قرار دارد. آنچه که بیش از هر نکته دیگری در نقد برنامههای توسعه روستایی به چشم می خورد، میزان و نحوه مشارکت مخاطبین این برنامه ها یعنی جوامع محلی در مراحل مختلف طراحی و اجرای پروژه‌ها و طرح‌ها می باشد. مدیریت مشارکتی روستایی و رهیافتهای مرتبط با آن در واقع واکنشی به این انتقادات بوده و برای افزایش اثربخشی و تناسب پروژه‌های توسعه بویژه در نواحی روستایی طراحی شده است. با اینحال ، باید توجه داشت که تحقق مدیریت مشارکتی مستلزم تربیت نیروهای انسانی است که دانش لازم برای اجرای برنامه های مشارکتی را داشته و بتوانند در عمل نیز آنها را بکار بگیرند. همانگونه که در متن کتاب آمده است، تسهیل گری در برگیرنده مجموعه مهارتهایی است که به افراد بهویژه دست اندرکاران برنامههای توسعه کمک میکنند تا ارتباط موثری با جوامع محلی و گروه ها برقرار نماید. توانایی ارتباط موثر پیش نیاز بسیاری از فعالیت هایی است که یک “عامل توسعه” برای پیشبرد اهداف خود به آنها نیاز دارد. این فعالیت ها طیف گسترده‌ای از فرآیند ها مانند درک شرایط محیط، شناخت افراد و هنجارهای اجتماعی، درک سازوکارهای تحرک بخشی به افراد و گروه ها و نیز شیوه پیمودن مراحل تکاملی مشارکت در جوامع را در بر می گیرند. عاملین توسعه، اغلب باید مهارتهایی چون ارتباطات اجتماعی و بین فردی، مهارتهای مدیریت گروهی، دانش اصول و تکنیکهای علمی، مهارتهای آموزشی، مهارتهای فنی و نیز دیدگاه و اطلاعات مناسبی در مورد توسعه داشته باشند که همگی این موارد در قالب مفهوم تسهیل گری بازتاب می یابد. این امر نشان دهنده تنوع دانش ها و مهارتهایی است که در کنار هم صلاحیت های حرفه ای یک تسهیل گر را نشان می دهند.
با توجه به موارد فوق، به نظر می‌رسد که کسب مهارت تسهیل گری میتواند برای تمامی دست اندرکاران برنامه های توسعه مفید و موثر باشد. با اینحال باید توجه داشت که علاوه بر نکات ذکر شده، دلایل دیگری نیز برای استفاده از اصول تسهیل گری و روشهای مشارکتی در یادگیری و همکاری ها وجود دارد. مجریان و مدیران برنامه های توسعه روستایی اغلب تجربیاتی از دوره های آموزشی مختلف دارند که اثربخشی مورد انتظار را ندارند. آنها اغلب از کلاسهای آموزشی، جلسات بحث گروهی که به جای نتایج مطلوب به افزایش تضادها می انجامد، برنامه‌ها و پروژه هایی که در برخی مناطق موفق و در برخی مناطق دیگر ناموفق اند و بسیار موارد دیگر، ناراضی اند. رعایت اصول ذکر شده در مورد تسهیل گری، شاید تضمین قطعی برای موفقیت نیست اما اغلب امکان موفقیت در چنین برنامه هایی را افزایش می دهد.
همچنين در این کتاب تلاش شده است تا بخشی از مهارتهای تسهیل گری با تاکید بر شرایط کاری دهیاران، شوراهاي اسلامي روستا و دست اندر كاران توسعه روستایی در قالب مهمترین روشها و اصول مربوط به این مهارت ارائه شود. البته باید توجه داشت که روشهای تسهیل‌گری ارائه شده در اين كتاب تنها مختص کار با جوامع یا گروه های روستایی نیست بلکه بویژه در سالهای اخیر کاربردهای بسیاری در فضاهای کسب و کار، مدیریت سازمانی و فعالیت شرکت‌ها و بنگاه های اقتصادی و آموزشی پیدا کرده اند.
کتاب حاضر که حاصل پژوهشهای نظری و تجربی در خصوص موضوعات و مسایل مربوط به مهارت هاي تسهيلگري در مديريت روستايي است، در قالب پنج فصل تنظیم شده است.
فصل اول کتاب تحت عنوان « مديريت روستايي در ايران» به بررسي مختصري از مديريت جديد روستايي با نگرش به نهاد شورا و دهياري مي پردازد. فصل دوم به «مشاركت در توسعه مديريت روستايي» مي پردازد. با توجه به اهميت موضوع مشاركت روستاييان به عنوان يكي از اهرم‌‌هاي توسعه روستايي، سعي شده است به نقش دهياران و شوراهاي اسلامي روستايي در مشاركت و توسعه روستايي پرداخته شود. فصل سوم کتاب با عنوان «معاني و مفاهيم تسهيلگري» ضمن مروری بر اصول و مبانی تسهیل‌گری، برخی تفاوتها بین روشهای متعارف در توسعه روستایی با دیدگاههای مبتنی بر توسعه مشارکتی و مبانی تسهیل‌گری بیان شده است. در فصل چهارم تحت عنوان «فرايند تسهيلگري» برخی از مهمترین روشها در فعاليتهای گروهی که تحت عنوان مهارتهای تسهیل‌گری شناخته میشوند معرفی شده است. لازم به ذکر است که روشها و ابزارهای تسهیل‌گری منحصر به موارد ذکر شده در این بخش نیست اما مطالب حاضر میتواند زمینهای برای مطالعه بیشتر و یا طراحی روشهای ابداعی توسط تسهیل‌گران را فراهم نماید. فصل پنجم که فصل پایانی کتاب است با عنوان «روش ها و ابزار هاي تسهيلگري» معرفی برخی از روشها و ابزارهایی است که در حین انجام تعامل و گفتوگو با جوامع و گروه‌های محلی، جمعآوری اطلاعات (اعم از روشهای گردآوری یا مشاهده‌ای)، انجام امور مسئلهیابی و شکلگیری و هدایت گروهی بهكار میروند.
مطالب این کتاب آن چنان که از فصول مطرح شده بر میآید، حاوی مباحث نظری و تجربی مربوط به مهارت هاي تسهيلگري در مديريت روستايي است که میتواند راهنمای مناسبی برای مدیران مرتبط با امور روستایی در سطح استانداریها، فرمانداریها، بخشداریها و بهخصوص دهیاران و شوراهای اسلامی روستا باشد. همچنین کتاب حاضر برای پژوهشگران حوزه مطالعات توسعه روستایی و محلي، دانشجویان کارشناسی،کارشناسیارشد و دكتري میتواند مفید واقع گردد. امید است که مطالب آن مورد بهره برداری علاقهمندان این حوزه قرار گیرد و خوانندگان آن با ارائه پیشنهادهای مؤثر خود کاستیها را گوشزد نمایند. رفع این کاستیها میسر نیست جز با راهنمایی استادان محترم، پژوهشگران عزیز، مدیران دلسوز روستایی و دانشجویان گرامی که امید است با یادآوریها، در چاپ‌های بعدی کاستیهای آن جبران شود.
علي خسروي- سيد عارف موسوي- محسن ماموريان
1390
