مهارت هاي تسهيلگري در مديريت روستايي
مهارت هاي تسهيلگري در مديريت روستايي (روش هاي مشاركتي براي دهياران و شوراهاي اسلامي روستا)
عليرغم گذشت بیش از پنج دهه از اجرای برنامه های توسعه روستایی در بیشتر نقاط جهان، اثربخشی این برنامه ها بهویژه به لحاظ تناسب فرآیندها و دستاوردهای آنها با نیازهای جوامع روستایی مورد بحث و نقدهای متعددی قرار دارد. آنچه که بیش از هر نکته دیگری در نقد برنامههای توسعه روستایی به چشم می خورد، میزان و نحوه مشارکت مخاطبین این برنامه ها یعنی جوامع محلی در مراحل مختلف طراحی و اجرای پروژهها و طرحها می باشد. مدیریت مشارکتی روستایی و رهیافتهای مرتبط با آن در واقع واکنشی به این انتقادات بوده و برای افزایش اثربخشی و تناسب پروژههای توسعه بویژه در نواحی روستایی طراحی شده است. با اینحال ، باید توجه داشت که تحقق مدیریت مشارکتی مستلزم تربیت نیروهای انسانی است که دانش لازم برای اجرای برنامه های مشارکتی را داشته و بتوانند در عمل نیز آنها را بکار بگیرند. همانگونه که در متن کتاب آمده است، تسهیل گری در برگیرنده مجموعه مهارتهایی است که به افراد بهویژه دست اندرکاران برنامههای توسعه کمک میکنند تا ارتباط موثری با جوامع محلی و گروه ها برقرار نماید. توانایی ارتباط موثر پیش نیاز بسیاری از فعالیت هایی است که یک “عامل توسعه” برای پیشبرد اهداف خود به آنها نیاز دارد. این فعالیت ها طیف گستردهای از فرآیند ها مانند درک شرایط محیط، شناخت افراد و هنجارهای اجتماعی، درک سازوکارهای تحرک بخشی به افراد و گروه ها و نیز شیوه پیمودن مراحل تکاملی مشارکت در جوامع را در بر می گیرند. عاملین توسعه، اغلب باید مهارتهایی چون ارتباطات اجتماعی و بین فردی، مهارتهای مدیریت گروهی، دانش اصول و تکنیکهای علمی، مهارتهای آموزشی، مهارتهای فنی و نیز دیدگاه و اطلاعات مناسبی در مورد توسعه داشته باشند که همگی این موارد در قالب مفهوم تسهیل گری بازتاب می یابد. این امر نشان دهنده تنوع دانش ها و مهارتهایی است که در کنار هم صلاحیت های حرفه ای یک تسهیل گر را نشان می دهند.
با توجه به موارد فوق، به نظر میرسد که کسب مهارت تسهیل گری میتواند برای تمامی دست اندرکاران برنامه های توسعه مفید و موثر باشد. با اینحال باید توجه داشت که علاوه بر نکات ذکر شده، دلایل دیگری نیز برای استفاده از اصول تسهیل گری و روشهای مشارکتی در یادگیری و همکاری ها وجود دارد. مجریان و مدیران برنامه های توسعه روستایی اغلب تجربیاتی از دوره های آموزشی مختلف دارند که اثربخشی مورد انتظار را ندارند. آنها اغلب از کلاسهای آموزشی، جلسات بحث گروهی که به جای نتایج مطلوب به افزایش تضادها می انجامد، برنامهها و پروژه هایی که در برخی مناطق موفق و در برخی مناطق دیگر ناموفق اند و بسیار موارد دیگر، ناراضی اند. رعایت اصول ذکر شده در مورد تسهیل گری، شاید تضمین قطعی برای موفقیت نیست اما اغلب امکان موفقیت در چنین برنامه هایی را افزایش می دهد.
همچنين در این کتاب تلاش شده است تا بخشی از مهارتهای تسهیل گری با تاکید بر شرایط کاری دهیاران، شوراهاي اسلامي روستا و دست اندر كاران توسعه روستایی در قالب مهمترین روشها و اصول مربوط به این مهارت ارائه شود. البته باید توجه داشت که روشهای تسهیلگری ارائه شده در اين كتاب تنها مختص کار با جوامع یا گروه های روستایی نیست بلکه بویژه در سالهای اخیر کاربردهای بسیاری در فضاهای کسب و کار، مدیریت سازمانی و فعالیت شرکتها و بنگاه های اقتصادی و آموزشی پیدا کرده اند.
کتاب حاضر که حاصل پژوهشهای نظری و تجربی در خصوص موضوعات و مسایل مربوط به مهارت هاي تسهيلگري در مديريت روستايي است، در قالب پنج فصل تنظیم شده است.
فصل اول کتاب تحت عنوان « مديريت روستايي در ايران» به بررسي مختصري از مديريت جديد روستايي با نگرش به نهاد شورا و دهياري مي پردازد. فصل دوم به «مشاركت در توسعه مديريت روستايي» مي پردازد. با توجه به اهميت موضوع مشاركت روستاييان به عنوان يكي از اهرمهاي توسعه روستايي، سعي شده است به نقش دهياران و شوراهاي اسلامي روستايي در مشاركت و توسعه روستايي پرداخته شود. فصل سوم کتاب با عنوان «معاني و مفاهيم تسهيلگري» ضمن مروری بر اصول و مبانی تسهیلگری، برخی تفاوتها بین روشهای متعارف در توسعه روستایی با دیدگاههای مبتنی بر توسعه مشارکتی و مبانی تسهیلگری بیان شده است. در فصل چهارم تحت عنوان «فرايند تسهيلگري» برخی از مهمترین روشها در فعاليتهای گروهی که تحت عنوان مهارتهای تسهیلگری شناخته میشوند معرفی شده است. لازم به ذکر است که روشها و ابزارهای تسهیلگری منحصر به موارد ذکر شده در این بخش نیست اما مطالب حاضر میتواند زمینهای برای مطالعه بیشتر و یا طراحی روشهای ابداعی توسط تسهیلگران را فراهم نماید. فصل پنجم که فصل پایانی کتاب است با عنوان «روش ها و ابزار هاي تسهيلگري» معرفی برخی از روشها و ابزارهایی است که در حین انجام تعامل و گفتوگو با جوامع و گروههای محلی، جمعآوری اطلاعات (اعم از روشهای گردآوری یا مشاهدهای)، انجام امور مسئلهیابی و شکلگیری و هدایت گروهی بهكار میروند.
مطالب این کتاب آن چنان که از فصول مطرح شده بر میآید، حاوی مباحث نظری و تجربی مربوط به مهارت هاي تسهيلگري در مديريت روستايي است که میتواند راهنمای مناسبی برای مدیران مرتبط با امور روستایی در سطح استانداریها، فرمانداریها، بخشداریها و بهخصوص دهیاران و شوراهای اسلامی روستا باشد. همچنین کتاب حاضر برای پژوهشگران حوزه مطالعات توسعه روستایی و محلي، دانشجویان کارشناسی،کارشناسیارشد و دكتري میتواند مفید واقع گردد. امید است که مطالب آن مورد بهره برداری علاقهمندان این حوزه قرار گیرد و خوانندگان آن با ارائه پیشنهادهای مؤثر خود کاستیها را گوشزد نمایند. رفع این کاستیها میسر نیست جز با راهنمایی استادان محترم، پژوهشگران عزیز، مدیران دلسوز روستایی و دانشجویان گرامی که امید است با یادآوریها، در چاپهای بعدی کاستیهای آن جبران شود.
علي خسروي- سيد عارف موسوي- محسن ماموريان
1390
ناشر | موسسه توسعه روستايي ايران |
نویسنده | سید عارف موسوی |
نوبت چاپ | 1390 |
مولفین | علي خسروي- سيد عارف موسوي- محسن ماموريان |
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.